Zo moeder, zo dochter

Hoe vaak overkomt het je dat je min of meer iets totaal nieuws beleeft? Ik bezoek ruim zestig theatervoorstellingen per jaar en dat al veertig jaar lang. En afgelopen vrijdagavond heb ik na zo'n 2.500 producties iets voor mij totaal nieuws gehoord en gezien. Ik was uitgenodigd door Agnese Fiocchi.

Agnese is producent bij Station Noord en betrokken bij tal van producties, onder andere die van JÓRMA (zie eerdere publicaties). Station Noord is een netwerkorganisatie voor de ontwikkeling van podiumkunsttalent in Noord Nederland. Zeventien partnerorganisaties bundelen krachten en kwaliteiten om de mogelijkheden voor beginnende makers uit te breiden. Makers van teksttheater en performance, via locatie-, beeldend- en jeugdtheater, tot dans en vele vormen van muziek. Station Noord biedt deze talenten kansen.

Station Noord helpt bij het ontwikkelen van artistieke doelen en stimuleert dat er zakelijke, productionele en persoonlijke capaciteiten en vaardigheden opgebouwd worden. Na het ontwikkelingstraject is een vervolgtraject ingericht, waarbij het Grand Theatre getalenteerde makers verder begeleidt en coproduceert. Veerle van Overloop (ShELFISH) en Hendrik Aerts (moON productions) zijn van die makers. En choreograaf/danser Gaja Caruso. Samen met Yvonne Zeegers ontwikkelde zij THE LAMB, THE FLY, THE TIGER. Een driedelig sprookje over het opdoen van ervaring en het verlies van onschuld.

Wat maakt deze open studiopresentatie van slechts een half uur zo uniek en zo min of meer totaal nieuw voor mij?

Het is een bewegingsroutine van een moeder en haar kind. En niet zomaar een kind: het is een dreumes van pakweg tussen de anderhalf en twee jaar oud. Een meisje met prachtige blonde krulletjes in een eenvoudig kruippakje/jumpsuitje. Ze kan lopen, dribbelen en ik hoor het woordje 'mama'. Meer niet. En dat hoeft ook niet: het is tenslotte niet De Kersentuin van Anton Tsjechov. En het is niet zomaar een moeder. Gaja is de biologische moeder van het kind. Ze straalt van trots en haar glimlach is een van de mooiste welke ik ooit heb waargenomen. De liefde en het vertrouwen tussen moeder en dochter zijn onvoorwaardelijk.

De zaal van het Grand Theatre stroomt vol. De toegang is voor iedereen gratis, maar je moest wel reserveren. Het netwerk van het Grand Theatre is goed vertegenwoordigd. Ik zie gezichten van het NNT, van Noorderzon en meer: het is een ons-kent-ons-gebeuren, zien en vooral gezien worden.

Het toneelbeeld is fascinerend.

Een kunstwerk van langwerpige, witte ballonnen. Zo'n twintig stuks zijn bij elkaar op een kratje vastgezet. Er zijn circa tien van die bundels welke in een cirkel zijn geplaatst. Voor volwassen mensen zou het een rietkraag rond een willekeurige recreatieplas kunnen zijn. Voor de dreumes moeten het welhaast Douglassparren zijn. Verder zijn er witte en half transparante ballonnen in allerlei maten. Meestens in de cirkel maar door de bewegingen van moeder en kind stuiteren en zweven ze alle kanten op. Twee secondanten zijn steeds in de weer om ze weer terug in de 'vijver' te werpen, maar ook het publiek krijgt haar deel.

Het toneelbeeld is van de hand van TIMNOTSIMON: één van die twee secondanten. Waar ken ik hem toch van? Aha: hij zou meedoen aan het project Boys won't be Boys van Rikkert van Huisstede. Tim zou een bewegingsperformance doen met een projectie van een of andere Amerikaanse wereldkampioen bodybuilden. In eerste instantie op knielange laklaarzen met naaldhakken van minstens 17 centimeter. Een tweede poging werd gewaagd op gympen met enorme plateauzolen: een soort gepimpte botsauto's. Tim slokte nogal wat kostbare repetitietijd op en testte enkele uren voor de voorstellingen positief op Corona. Ook zo'n zoekende kunstenaar die een steuntje in de rug goed kan gebruiken. Zijn toneelbeeld hier is prachtig.

Een andere, bijzondere toevoeging aan deze presentatie is de muziek. Live op een geavanceerde synthesizer uitgevoerd door Rik van den Heuvel met mysterieuze zang van Sanam Tahmasebi. De dreumes dribbelt over het speelvlak, neemt kortstondig maar zelfverzekerd plaats tussen het publiek, grijpt naar en schopt tegen de ballonnen en verdwijnt in en verschijnt uit het ballonnen-oerbos. Ze mag haar gang gaan maar wordt op gezette tijden trots maar nauwlettend in de gaten gehouden door moeders.

De presentatie vertelt het publiek over twee van de grootste persoonlijke transformaties in het leven: het worden van een ouder en het worden van een kind.

The Lamb, The Fly, The Tiger — © Jesula Visser. Open presentatie THE LAMB, THE FLY, THE TIGER van Gaja Caruso

Het eerste heb ik nooit geambieerd en dat gevoel ken ik dan ook niet, maar kijkend naar en jezelf overgevend aan deze presentatie is het een kleine stap naar je eigen prille jeugd. De tijd dat alles nieuw was. En er van alles viel te ontdekken. Dit halve uur raakt en ontroert me erg, merk ik.

Maar dat driedelig sprookje - opgedeeld naar de titel in gedeelte 'het lam', deel 'de vlieg' en het slot 'de tijger' – als geheel ontgaat me. Ik zoek naar aanknopingspunten, houvast. Het zijn geen van allen dieren van de dierenriem. De tijger bestaat wel in de Chinese Zodiak. Dapper en avontuurlijk, een leidersfiguur. De dreumes is absoluut avontuurlijk en dapper ook. Maar ik bespeur nog geen toekomstig leider in de hummel. Ik speur bijbel en sprookjesboeken na. De profeet Jesaja zag in een visioen wilde dieren in vrede samenleven met zwakkere. De inspiratie voor De wolf en het Lam: een fabel van La Fontaine. Ook gevonden dus. Maar een vlieg… Tja, vliegen worden eigenlijk altijd en overal vooral doodgeslagen. Annie MG Schmidt heeft er wel eentje tot hoofdpersoon van een lied gemaakt: De vlieg Eulalie. Maar ook daar liep het beroerd mee af. Die werd opgevreten door een zwaluw…

Zowel de moeder als haar dochtertje in dit sprookje zijn 'om op te vreten'. Waar ter wereld kun je nog zó moeder en kind zijn? Het visioen van Jesaja is niet voor niets een visioen: overal zijn immers jagers en prooien. Gelukkig is er theater. En het Grand Theatre. En een Gaja Caruso. En een Agnese Fiocchi die mij uitnodigt om iets min of meer totaal nieuws te beleven. Weer even kind te worden.

^{Foto's: © Jesula Visser. Open presentatie THE LAMB, THE FLY, THE TIGER van Gaja Caruso}

Dio van Velden

26-09-2022