'Net zo lang puzzelen en schuiven tot het klikt'

Onlangs maakte regisseur Mart van Berckel een radicale keuze. De performance 'All THAT FOLLOWS. A Symphony' die hij heeft ontwikkeld met choreograaf Angela Herenda zal niet worden gebracht als theaterstuk, maar als video-installatie. Voor Mart betekende dit dat hij zich moest toewijden aan een nieuwe uitingsvorm. Met als extra uitdaging: hoe zorg je ervoor dat een bepaalde sfeer online op de juiste manier overkomt? Samen met zijn team heeft hij gewerkt aan een ingewikkelde puzzel.

Deze maand is All THAT FOLLOWS. A Symphony te zien op het online platform NITE Hotel tijdens OPEN NITES. Vijf nieuwe makers krijgen hiervoor de mogelijkheid om aan nieuwe voorstellingen te werken. Een paar dagen voordat alles live gaat, krijg ik Mart van Berckel aan de telefoon. Zijn stem klinkt enthousiast. "Er is straks een hoop te zien," verklapt hij alvast, "Dat is ook de opdracht voor onze bezoekers in het NITE Hotel: je krijgt zoveel tegelijkertijd te zien. Kijk tot je alles hebt gezien. Misschien moet je vaker kijken."

Met deze performance wil Mart zijn publiek aan het puzzelen zetten, een bepaalde sfeer neerzetten en de fantasie aanwakkeren. In plaats van de focus op een verhaal te leggen, is het doel om de kijker een zintuiglijke ervaring te bieden. Hierbij spelen licht, kleur en de compositie een grote rol.

Het resultaat ziet Mart vooral als video-kunstwerk: een symfonie van acht schermen die worden ingevuld door zes dansers en één actrice. Deze schermen vormen een bepaalde samenhang. De beleving is volgens Mart vergelijkbaar met een museum-ervaring: "In musea hangen allerlei beeldschermen die samen een landschap vormen. Als bezoeker moet je daarin actief een weg banen."

Een spanningsveld

Daarnaast roept deze performance de vraag op: wat ga ik kijken? Naar het totaalbeeld of juist naar een bepaald detail? Mart: "Dat geeft dus ook een spanningsveld, je moet keuzes maken. Als je de focus legt op het landschap van de acht schermen, ontdek je een samenhang. Maar wil je details zien, zoals een gezichtsuitdrukking van een personage, dan is het nodig om in te zoomen."

Mart verwacht dat de online vertoning in het NITE Hotel een avontuurlijk publiek gaat trekken; niet alleen mensen die normaal gesproken naar het theater gaan, maar ook een open en jong publiek dat niet per se een theater bezoekt. Aangezien de performance geen teksten bevat, is het voor internationals goed te volgen.

De online beleving zal mogelijk voor de makers iets anders zijn dan in het theater. Mart: "In het theater komt iedereen na de voorstelling in de foyer. Dan krijg ik mijn publiek meteen te spreken en is er direct interactie mogelijk." Wel gaat hij ervan uit dat de wisselwerking tussen de makers en de kijker ook online te ervaren is: "Ieder kunstwerk dat we maken is anders. Interactie met het publiek is er wel degelijk, omdat de kijker keuzes kan maken."

'Ik wilde echt iets anders maken'

Ondanks dat de performance theatrale elementen bevat en dat het is gemaakt vanuit het theater, is dit geen theatervoorstelling geworden. Hier is bewust voor gekozen. Mart vertelt hierover: "Voor deze vorm is geen alternatief. Mogelijk kun je dit in de toekomst in een expositie-ruimte doen. Als team hebben we een radicale keuze gemaakt. We wilden nu iets maken, wat je in een theater nooit zou kunnen doen."

Als Mart deze productie vergelijkt met het werken in een theater, ziet hij een overeenkomst: "Als ik werk met acteurs, dan ben ik gewend om bewegingen met een grote nauwkeurigheid vast te leggen. Hoe komt het eruit te zien, hoe past alles op zijn plek? De beelden die worden vastgelegd op camera moeten perfect zijn. Net als in het theater moet de onderlinge samenhang kloppen. Per scherm leggen wij alles daarom op de minuut, nee op de seconde zelfs, vast. Dit is timing to the max."

All THAT FOLLOWS. A Symphony is de tweede productie die Mart samen met choreograaf Angela Herenda maakt. Mart ervaart deze samenwerking als 'supergoed'. Hij licht toe: "Onze manier van werken is verschillend, maar we zoeken hetzelfde. Angela brengt veel bagage mee vanuit de dans, maar haar choreografie gaat verder dan dansen. Het gaat ook om de vraag: hoe zoek je een bepaalde bewegingskwaliteit op? Uiteindelijk komt er een fantasie op het beeld die wij beide mooi vinden. Dat werkt superorganisch."

Een ingewikkeld vlechtwerk

De online productie vormt volgens Mart een extra uitdaging. "Voor het theater maak je normaal gesproken één voorstelling. In feite hebben we nu acht voorstellingen gemaakt van vijftig minuten die de toeschouwer tegelijkertijd kan zien." Hierbij is een ingewikkeld vlechtwerk tot stand gekomen: zes tot zeven uur aan video-materiaal en vijftig minuten aan geluid.

Het team heeft met aandacht en zorg aan deze productie gewerkt. Mart trekt daarbij de vergelijking met feng shui. "Als je een kamer inricht, kan het soms nodig zijn om iets één centimeter naar rechts te verplaatsen en dan klopt het helemaal. Op dezelfde manier hebben wij gepuzzeld met deze performance: net zo lang schuiven en sleutelen tot alles perfect is. Daar ben ik erg blij mee."

'All THAT FOLLOWS. A Symphony' is tot en met 31 maart te zien in het NITE Hotel tijdens de OPEN NITES. De voorstellingen van OPEN NITES zijn on demand te ervaren: zeven dagen per week en vierentwintig uur per dag. Meer informatie over de vijf makers, voorstellingen en tickets staat op de website van NITE.

^{Hoofdfoto: Mart van Berckel. © Laurien Riha}

Ingrid de Vries

08-03-2021