Leven met ups en clowns

Het leven is een best ingewikkeld en tamelijk wreed gezelschapsspel. Het venijn en sardonisch genoegen waarmee medespelers jouw pionnetje, gans, verkenner of wat dan ook van het speelbord vagen is stuitend. Of hun straten vol hotels zetten en jij steeds naar de gevangenis moet. En ga vooral niet langs 'af' en o ja: naar die paar honderd euro kun je ook fluiten…

In samenwerking met Club Guy & Roni, HIIIT (voorheen Slagwerk Den Haag) en Asko|Schönberg, presenteert NITE: The Underground. Een tragikomische en muzikale theatershow over de spelregels van onze samenleving. Maar wat gebeurt er als je helemaal geen zin hebt in dat spel?

The Underground is losjes gebaseerd op 3аписки из подполья, Zapiski iz podpol'ya, oftewel: Aantekeningen uit het Ondergrondse uit 1864 van de Russische schrijver Fjodor Dostojevski. Zijn hoofdpersoon analyseert daarin met een giftige pen de kwalen van de moderne mens en keert zich tegen alles wat vanzelfsprekend is. Twee keer twee is géén vier bij hem. En doe-mensen zijn stom. Hij gaat ondergronds en verwordt van geestelijk masochist tot geestelijk sadist. Hij zint op wraak en maakt van de op het eerste gezicht zo verfijnde beschaving een hysterische en incestueuze massa-SM-party.

Hij omarmt het niks doen en schrijft:
"Nu wil u vertellen, of het u zint het te horen of niet, waarom ik zelfs geen kans heb gezien een insect te worden. Ik verklaar u plechtig dat ik meermalen een insect heb willen worden. Maar zelfs dat heb ik niet klaargespeeld."

In The Underground van NITE is Will de hoofdpersoon, gespeeld door Sanne den Hartogh. Will bezit geen van de vier W's. Geen wagen, geen werk, geen wijf en geen woning. Hij woont in een kelder. Het indrukwekkende decor suggereert meer een luxueuze vakantievilla op de Maagdeneilanden, maar Will woont in een kelder. En Will ligt op een bank. Daar wacht hij het einde van de wereld af, of van zijn leven. De volgorde is om het even. Will staat langs de zijlijn, behoort tot de zelfkant van de samenleving. Will is een paria, een schlemiel. Gaat ’s nacht op pad. Immers: de nacht brengt mensen samen die overdag nauwelijks enige overeenkomst lijken te hebben. Met giftige tong analyseert hij de kwalen van de moderne mens, van de goegemeente, de moderne samenleving. En dat doet Will voortreffelijk. Zijn mimiek, bewegingen en stemgebruik zijn indrukwekkend goed.

De tekst is van Rik van de Bos. En die tekst is heel goed. Intelligent, vilein en af en toe gewoon lekker ruig. Sanne weet er wel raad mee. En die tekst krijgt prachtige extra ladingen door zijn uitdossing. Sanne vertoont zich niet als dakloze, een verslaafde, niet als een willekeurige peuken- en blikjesverzamelaar. Als alter-ego kiest hij voor een clown. En dat maakt dat ik als toeschouwer alles wat ie zegt accepteer en regelmatig in de lach schiet. Als een Freek de Jonge die in zijn kolderieke outfits de meest gruwelijke taal over zijn publiek uitbraakte. Alleen bij Freek snapte ik er geen ene moer van en bij Sanne komt elke lettergreep aan. En ze dalen ook direct in. Ja, die uitdossing is een hele slimme vondst.

Maar Sanne is géén clown. De echte clown is Bram de Laere. Een clown in alles. In hoe hij de traptreden afdaalt, in hoe hij jongleert en speelt met een appel, dienblad, ruikertje en een ballon. En dan zijn er nog die adembenemende tien minuten op het slappe koord! Popov is niet dood: hij lééft! Bram krijgt zijn momenten in de voorstelling en vult die prachtig in maar alles in dienst van het totaal. Zo ook de dansers/spelers. Ze zijn praktisch non-stop op de speelvloer, steeds zichtbaar, soms hoorbaar maar altijd ter meerdere glorie van het geheel. En datzelfde geldt voor de musici.

De muziek is een verhaal apart. NITE heeft in The Underground afstand genomen van de enorme bombast. Componist Brendan Faegre bedacht en schreef prachtige muziek voor strijkers (drie violen en een cello) met regelmatig lekkere uitspattingen voor drums, percussie, toetsen en een scheurende trombone. Van tranentrekkende, bijna Jemenitische, treurmarsen c.q. requiems naar opzwepende New Orleans brassband-klanken en een vette rap. Was dit alles aan het einde van de voorstelling op geluidsdrager aangeboden, dan stond ik vooraan. Het decor, de belichting, de kleding en zelfs het geluid: allemaal tot in de puntjes verzorgd.

Tot bijna slot nog iets over Sanne: hij is woest aantrekkelijk, daverend intelligent en onuitstaanbaar sexy. Een fenomenaal speler bovendien!

Guy Weizman en zijn mensen hebben met The Underground de perfecte voorstelling gemaakt. Ik heb er anderhalf uur naar gekeken. Echt perfect!! Maar écht warm of écht koud werd ik er toch niet van. Ik moest denken aan het verhaal van de vetogen. Kent u het? In dat verhaal draait het om een in het bos verdwaalde, uitgehongerde prins. Hij treft er een huisje en in dat huisje woont een vrouw. De prins vraagt haar een grote pan soep te maken en belooft haar voor elk vetoog een zilveren muntstuk. Hij gooit zijn rinkelende beurs op tafel en de vrouw verdwijnt in de keuken. Zij ziet haar kans schoon en overvoert de soep met boter. De soep wordt daardoor zo vet dat er maar één groot vetoog op de soep ligt. Zij krijgt daarom maar één muntstuk. The Underground is misschien wel té vet, té rijk in het streven naar perfectie geworden.

Alsof ik naar afbeeldingen kijk van wat 'men' de allermooiste vrouw en de prachtigste man ter wereld vindt. Ook die doen mij niks. Ze zijn té perfect. The Underground is té perfect. Net als de huidige samenleving in de ogen van Will. Wat kun je hierna nog maken? Wat betekenen al die bescheiden producties, theaterexperimenten van anderen. Zijn dat de paria’s en schlemielen? The Underground zal zo’n beetje alle nominaties en prijzen wel binnenslepen (Sanne de Louis d’Or wellicht) en daarmee is deze productie de meest geniale aanklacht tegen haarzelf…

Makers

Regie: Guy Weizman
Choreografie: Roni Haver
Tekst: Rik van den Bos
Componist: Brendan Faegre
Decorontwerp: Ascon de Nijs
Kostuum ontwerp: MAISON the FAUX

^{Foto's: © Sjoerd Knol.
Voorstelling 'The Underground'. NITE, Club Guy & Roni, HIIIT (voorheen Slagwerk Den Haag) en Asko|Schönberg}

Dio van Velden

19-02-2024