Verschroeide aarde

Op dit moment is 'MENA is here' in volle gang: een stadsprogramma van tien dagen. Het publiek wordt daarbij uitgenodigd om kunst en cultuur uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika (de MENA regio) te ontdekken. Op de eerste twee avonden is de voorstelling 'Nomad' te zien van de Vlaams-Marokkaanse choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui. Tien dansers voeren ons mee vanuit de Stadsschouwburg naar een woestijn. Ongerept en puur. Zo lijkt het…

De activiteiten rondom MENA is here zijn gericht op theater, muziek, film, verhalen en eten. Voor aanvang bekijk ik de brochure: het programma zit behoorlijk vol. Bomvol zelfs. Voor mensen die moeilijk keuzes kunnen maken – ik val daar zelf ook onder – kan het even puzzelen zijn. Ik bedenk dat ik het openingsconcert van het Noord Nederlands Orkest, met openingsspeech van Mohamedou Ould Slahi, al ga missen. Dat vindt plaats in De Oosterpoort, precies op hetzelfde moment als Nomad in de schouwburg.

Naast Nomad, ga ik binnen het MENA-programma de voorstelling Soeurs (Zussen) van La Colline – théâtre national national / Wajdi Mouawad zien (spoiler-alert: indringend, humoristisch en meeslepend; wát een geweldige belevenis, ga het ontdekken als je de kans krijgt). Kortom: er is ontzettend veel moois te zien en te doen.

De opening van 'Nomad' oogt als een rustpunt in de drukte van het programma.

Tien gestaltes staan voor een groot scherm. Langzaam maar zeker transformeert het podium en de omgeving in een verlaten woestijnlandschap: een vlakke weidse ruimte, met een grond vol droge korsten waar weinig lijkt te groeien.

Deze opzet doet mij denken aan de vorige voorstelling die ik in de Stadsschouwburg heb gezien: FRAMED van Conny Janssen Danst. Ook in deze voorstelling komt de omgeving eerst tot leven op een groot scherm. De dansers aanschouwen deze wereld om er vervolgens deel van uit te kunnen maken. In FRAMED gaat het om de realiteit van een grote stad, bij Nomad weten we de exacte locatie niet.

We reizen mee met de nomaden in de woestijn. Deze mensen lijken met elkaar verbonden te zijn, zoeken elkaar op.

We schuilen met hen als het regent en volgen hun dagelijkse bewegingen. Deze bewegingen worden versterkt door de muziek en de zang; deze zijn geïnspireerd op het Midden-Oosten. Het sound design ligt overigens in handen van Felix Buxton (Basement Jaxx).

De landschappen wisselen, van woestijn naar zee. Naar nieuwe dagen en nachten. De mensen in deze woestijn hebben te maken met moeilijke leefomstandigheden die telkens kunnen veranderen. De harde wind, het geluid van donder, de droogte, de grote verschillen tussen helder licht en diep duister. De mensen maken transformatie door. De zanger draagt een groots gewaad (waaronder meerdere mensen zitten die hem optillen) en groeit; hij ontstijgt zichzelf.

Het gevaar ligt voortdurend op de loer. Een aanval lijkt nooit ver weg. Knap uitgebeeld door dansers die hun benen én armen hebben voorzien van stelten, waardoor ze zijn veranderd in woestijndieren. Hun berijders weten de roofdieren nauwelijks zich af te schudden. De groep haalt opgelucht adem. Eind goed al goed?

Het begint te bliksemen en het wordt donker.

Op het scherm komt de maan steeds dichterbij… Dan wordt opeens duidelijk dat het niet de maan is die we zien, maar onze eigen aarde. We bevinden ons niet in het Midden-Oosten of Noord-Afrika, maar op een andere plek in het heelal. De dansers brengen een olie-achtig geel goedje aan op hun lijven. Er verschijnt een paddenstoelwolk…

Nomad kent behoorlijk wat grote thema's (zie de website van producent Eastman voor het volledige overzicht). Zoals het aanpassingsvermogen van een mens, de vergankelijkheid van zandduinen en woestijnwinden, isolatie en het verlangen naar water, veiligheid en vertroosting. Vandaag kan de wereld voor minderheidsgroepen ook een woestijn zijn; een gevaarlijke plek om in te verblijven. Stuk voor stuk zijn het essentiële thema's: de voorstelling zit bomvol onderwerpen om tot de kern te geraken. En ook een kernbom.

Twee mannen komen struikelend naar voren. Proberen elkaar te helpen, te troosten, de ander te ondersteunen, maar ze dreigen te vallen. Hun lijven zijn bebloed. Ze zijn verloren in een wereld die verwoest is. Is dit de toekomst van de mens? Nomad doet in ieder geval een zeer dringende oproep om het niet zover te laten komen.

'MENA is here' is nog tot en met 20 mei te zien op verschillende locaties in de binnenstad. Het programma kent meer dan veertig activiteiten. Bekijk de website van SPOT Groningen voor het volledige programma.

^{Hoofdafbeelding: voorstelling 'Nomad', Sidi Larbi Cherkaoui / Eastman, afbeelding verkregen via SPOT Groningen}

Makers

Choreografie en regie: Sidi Larbi Cherkaoui | Originele muziek: Sidi Larbi Cherkaoui, Felix Buxton (Basement Jaxx) en Kaspy N’dia | Aanvullende muziek: Yarkin ft. The Sufi Vocal Masters, Al Adhan, Al Qantarah, Fadia Tomb El-Hage, Oli Savill, traditionele liederen van de Amami eilanden in Japan | Geluidsontwerp: Felix Buxton | Dans: Pol Van den Broek, Mabrouk Gouicem, Mohamed Toukabri, Kazutomi “Tsuki” Kozuki, Astrid Sweeney, Jonas Vandekerckhove, Oliver Tida Tida, Nassim Baddag, Jonas Garrido Verwerft, Nicola Leahey | Live muziek: Kaspy N’dia | Kostuums: Jan-Jan Van Essche | Decorontwerp: Willy Cessa, Adam Carrée | Lichtontwerp: Willy Cessa, Sam Mary | Video-ontwerp: Paul Van Caudenberg | Assistent choreograaf: Shawn Fitzgerald Ahern, Oscar Ramos | Repetitor: Shawn Fitzgerald Ahern | Artistieke adviseur en medewerker: Václav Kuneš | Stemcoach: Anna Sato | Muziek ontwikkeld door: Duncan F. Brown

Ingrid de Vries

16-05-2023